tahrip etmek, yok etmek, kirletmek veya kullanılmaz hale getirmektir. Mala zarar verme suçu, başkasına ait malvarlığına zarar vermeye dönük hukuka aykırı müdahaleleri cezalandırmak amacıyla ihdas edilmiştir.
Mala zarar verme suçu ile malvarlığı değerleri korunmak istendiğinden, bu suç “Malvarlığına Karşı Suçlar” bölümünde TCK md. 151-152 arasında düzenlenmiştir.
Mala Zarar Verme Suçu Şikayet Süresi, Zamanaşımı ve Uzlaştırma
TCK m.151’de düzenlenen suçun basit şekli en temel şekli, yani en az cezayı gerektiren şeklidir. Bu suçun basit şekli şikayete tabidir. Suçun mağduru şikayet hakkını faili ve fiili öğrenmesinden itibaren 6 ay içinde kullanmalıdır.
Suçun nitelikli halleri ise daha büyük bir hukuki menfaati ihlal ettiği için daha ağır cezayı gerektiren şeklidir. TCK m.152’de düzenlenen suçun nitelikli şekilleri şikayete tabi suçlar arasında değildir. Yani, suçun mağduru şikayetçi olmasa bile, suç savcılık tarafından resen 8 yıllık dava zamanaşımı süresi içinde soruşturulabilir. Şikayetten vazgeçme, kamu davasının düşmesi sonucunu doğurmaz.
Basit mala zarar verme suçu (TCK md.151/1-2), taraflar arasında uzlaştırma prosedürünün uygulanmasını gerektiren suçlardandır. Uzlaşma kapsamında olan suçlarda gerek soruşturma gerekse kovuşturma aşamasında, öncelikle uzlaştırma prosedürünün uygulanması, uzlaşma sağlanmazsa soruşturmaya veya yargılamaya devam edilmesi gerekir.
Mala Zarar Verme Suçunun Unsurları
Mala zarar verme suçu ile mülkiyet hakkı korunmaktadır. Suçun konusu menkul bir mal olabileceği gibi gayrimenkul bir mal da olabilir. Yani, mağdurun cep telefonu, gözlüğü, arabası gibi menkul mallarına veya evi, arsası gibi taşınmaz mallarına zarar verilmesi hallerinde mala zarar verme suçu oluşur.
Mala zarar verme suçu genel kast ile işlenebilen bir suçtur. Failin mala zarar verme fiilini gerçekleştirirken özel bir amaçla hareket edip etmemesinin bir önemi yoktur.
Mala zarar verme, seçimlik hareketlerle işlenebilen bir fiildir. Mala zarar verme fiilinin kaç farklı şekilde icra edilebileceği sınırlı bir şekilde TCK md. 151’de ifade edilmiştir. Kanunda sınırlı bir şekilde sayılan eylemler dışında bu suç işlenemez.
Mala zarar verme suçuyla korunan hukuki yarar, mülkiyet hakkıdır. Mülkiyet kavramına, malın bütünleyici parçaları, eklentileri ve doğal ürünleri de dahildir. Mülkiyetin korunmasında amaç, sadece malın fiziksel olarak zarar görmesi olmayıp malın değerinin de korunmasıdır. Bu nedenle, malın özgülendiği amaca uygun kullanılabilmesini, önemsiz sayılmayacak derecede azaltan bir zararın varlığı yeterli olup malın maddi zarar görmüş olmasına gerek yoktur. Kanuni düzenleme göz önüne alındığında, mala zarar verme suçu genel kastla işlenebilen bir suçtur. Suçun oluşması için failin belirli bir amaç ya da saikle (özel kast) hareket etmesine gerek yoktur. Görüldüğü gibi mala zarar verme suçunun gerçekleşebilmesi için failin, başkasına ait taşınır veya taşınmaz bir mala, TCK’nın 151/1. maddesinde sayılan seçimlik hareketlerden herhangi biriyle zarar vermiş olması gerekmektedir. Seçimlik hareketler maddede; “kısmen veya tamamen yıkmak, tahrip etmek, yok etmek, bozmak, kullanılamaz hâle getirmek veya kirletmek” şeklinde belirtilmiştir (CGK-K.2018/535).
TCK’ya göre mala zarar verme suçu, 6 farklı şekilde işlenebilir:
1. Malı Bozarak veya Kullanılmaz Hale Getirmek Suretiyle
Her malın bir kullanım amacı vardır. Mal, kullanım amacını veya özgülendiği hizmeti yerine getirdiği müddetçe bir değere sahiptir. Fail, icra ettiği fiili ile malın niteliğini değiştirir veya mal özgülendiği fonksiyonu yerine getiremez hale gelirse malın bozulması, kullanılamaz hale getirilmesi suretiyle mala zarar verme suçu meydana gelir.
2. Yıkmak Suretiyle Mala Zarar Verme
Bir malın yıkılması, malın bünyesinde ciddi değişiklikler meydana getirilmesi anlamına gelir. Yıkmak fiiliyle, malın bünyesinde malı bozmaktan daha büyük bir değişiklik meydana gelmesi kastedilmiştir. Mesela, mağdura ait bir barakanın yıkılması veya evinin dış duvarının yıkılması yıkmak suretiyle bu fıkradaki suç işlenmiş olur.
3. Tahrip Etme Suretiyle Mala Zarar Verme
Bir mal kendisinden beklenen yararı ancak fiziksel özellikleri ve fonksiyonu ile yerine getirebilir. Malın tahrip edilmesi fiziksel özelliklerini kaybetmesine neden olur. Bir malı tahrip etmek demek, o malı kırıp dökmek, talan ve harap etmektir. Örneğin, mağdura ait evin camlarının kırılması, evin tahrip edilmesi suretiyle suçun oluşumuna vücut verilmesi anlamına gelmektedir.
4. Yok Etme Suretiyle Mala Zarar Verme Suçu
Yıkılan, bozulan veya kullanılmaz hale getirilen bir mal tekrar tamir edilip fonksiyonu kazandırılabilir. Ancak failin icra ettiği fiil nedeniyle bazen malın tamir edilmesi olanağı ortadan kalkar. Malın yeniden onarılmasını veya kullanılmasını imkansız hale getirecek şekilde ve yoğunlukta işlenen fiil, yok etme suretiyle mala zarar verme suçunu oluşturur.
5. Kirletmek Suretiyle Mala Zarar Verme Suçu
Kirletmek dışındaki tüm fiiller malın bütünlüğünü ortadan kaldıran, malın kullanılmasını zorlaştıran veya malı kullanılmaz hale getiren fiillerdir. Mala zarar verme fiili bazen eşyanın bütünlüğüne veya fiziksel yapısına zarar vermez. Ancak eşyanın “kirletilmiş” olması nedeniyle eski hale getirilmesi çaba ve masraf gerektirir. Malın kirletilmesi halinde kirletmek suretiyle mala zarar verme suçu oluşur.
Kirletmek fiili de, taşınır veya taşınmaz malın, önceki hale getirilmesi için önemsiz olmayan bir çabayı gerektiren, malın değerinde veya görünümünde azalma veya değişikliklere yol açan, madde kapsamında yer alan diğer eylemler dışındaki durumları kapsar. Mağdurun evinin duvarına yazı yazmak, aracını çizmek gibi örneklerin verilebileceği kirletmek fiili, kirli duruma getirmek, pisletmek olarak tanımlanabilir (CGK-K.2018/387).
Mala Zarar Vermenin Hırsızlık Suçuyla Birlikte İşlenmesi
Mala zarar verme suçu ile hırsızlık suçu; hukuki konusu aynı olan taşınır mal üzerinde işleniyorsa, faile sadece hırsızlık suçundan ceza verilmelidir. Çünkü, suç ile korunan hukuki yarar tek ve aynıdır. Örneğin, mağdurun yanında duran çantasını çalan ve çalarken metal bir direğe takarak çantaya zarar veren fail, sadece hırsızlık suçundan yargılanır, çantaya zarar vermesi nedeniyle ayrıca mala zarar verme suçu hükümleri çerçevesinde yargılanmaz.
Hırsızlık suçu icra edilirken suça konu mal dışında bir başka eşyaya zarar verilmiş ise, faile mala zarar verme suçu nedeniyle ayrıca ceza verilmelidir. Örneğin, otoomibilin camı kırılarak içeride bulunan çantanın alınması halinde, fail hem hırsızlık suçu hem de mala zarar verme suçu nedeniyle yargılanacaktır. Çünkü, camın kırılması hırıszlık suçunun konusunu oluşturmayan ayrı bir eylemdir.
