sağlıklı bir şekilde geliştirilmesi amacıyla TCK m.233’te “Aile Düzenine Karşı Suçlar” bölümünde düzenlenmiş olup suçun sunsurları şunlardır:
• Bakım, Eğitim veya Destek Olma Yükümlülüğününin İhlali Suçu (TCK m.233/1): Eş veya çocukların veya bakıma ihtiyacı olan yaşlı anne babanın; bakım, eğitim veya destek ihtiyacının karşılanmaması halinde suçun bu şekli oluşur. Örneğin, çocuklarını sabah evee kilitleyerek akşam eve gelen anne aile hukukundan doğan yükümlülüğün ihlali suçunu işlemiş olur. Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğünü ihlal eden kişinin aileyi terk etmeden bu fiilleri gerçekleştirmesi gerekir. Aileyi terkeden fail, aile hukukundan kaynakalanan yükümlülüğün ihlali suçunu değil, terk suçu işlemiş our.
• Hamile Kişiyi Terk Etme Suçu (TCK m.233/2): Hamile olduğunu bildiği eşini veya sürekli birlikte yaşadığı ve kendisinden gebe kalmış bulunduğunu bildiği evli olmayan bir kadını çaresiz durumda terk etme halinde aile hukukundan doğan yükümlülüğün ihlali suçunun bu şekli oluşur. Örneğin, birlikte yaşadığı sevgilisinin hamile olduğunu öğrendikten sonra onu eve almayarak terk eden kişi bu suçu işlemiş olur.
• Anne-Babanın Çocuklara Zarar Verecek Şekilde Davranması Suçu (TCK m.233/3): Anne veya babanın, alışkanlık haline gelmiş sarhoşluk, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin kullanılması ya da onur kırıcı tavır ve hareketlerin sonucu maddi ve manevi özen noksanlığı nedeniyle çocuklarının ahlak, güvenlik ve sağlığını ağır şekilde tehlikeye sokması halinde suçun bu şekli gerçekleşir. Anne-babanın velayet hakkı kaldırılmış olsa bile, bu davranışlar suçun vücut bulmasına sebep olur. Örneğin, her akşam çocuklarının gözü önünde içki içerek sarhoş olan ve bu nedenle çocukların psikolojisinin bozulmasına neden olan davranışlar sergileyen baba, aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçunun bu halinin meydana gelmesine neden olur.
Aile Hukukundan Doğan Yükümlülüğün İhlali Suçunun Cezası (TCK 233)
Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçunun cezası şu şekildedir:
• Aile hukukundan doğan bakım, eğitim veya destek olma yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişi, şikayet üzerine, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır (TCK m.233/1).
• Hamile olduğunu bildiği eşini veya sürekli birlikte yaşadığı ve kendisinden gebe kalmış bulunduğunu bildiği evli olmayan bir kadını çaresiz durumda terk eden kimseye, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir (TCK m.233/2).
• Velayet hakları kaldırılmış olsa da, itiyadi sarhoşluk, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin kullanılması ya da onur kırıcı tavır ve hareketlerin sonucu maddi ve manevi özen noksanlığı nedeniyle çocuklarının ahlak, güvenlik ve sağlığını ağır şekilde tehlikeye sokan ana veya baba, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır (TCK m.233/3).
Adli Para Cezasına Çevirme, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Adli para cezası, işlenen bir suça karşılık hapis cezasıyla birlikte veya tek başına uygulanabilen bir yaptırım türüdür. Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçu nedeniyle TCK m.233/1 fıkrası gereği hükmedilen hapis cezaları adli para cezasına çevrilemez. Çünkü, adli para cezası bu fıkralarda seçenek yaptırım olarak düzenlendiğinden mahkemenin seçenek yaptırımlardan hapis cezasını seçtikten sonra, bu cezayı adli para cezasına çevirmesi hukuken mümkün değildir. TCK m.233/2-3 fıkraları gereği aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezaları adli para cezasına çevrilebilir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması, denetim süresi içerisinde belli koşullar yerine getirildiğinde ceza kararının hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılması davanın düşmesine neden olan bir ceza muhakemesi kurumudur. Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası veya adli para cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararı verilmesi mümkündür.
Ceza ertelenmesi, mahkeme tarafından belirlenen cezanın cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. Aile hukukundan doğan yükümlülüğün ihlali suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında erteleme hükümlerinin uygulanması mümkündür.
Suçun Şikayet Süresi, Zamanaşımı ve Uzlaşma, Görevli Mahkeme
Uzlaşma, suç isnadı altındaki şahıs ile suçun mağduru olan şahsın bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmasıdır. Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçunun TCK 233/1‘deki hali uzlaşmaya tabidir. Diğer fıkralar uzlaşmaya tabi değildir.
Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçunun sadece TCK m.233/1 fıkrasındaki hali şikayete tabi suçlar arasında yer almamaktadır. Diğer fıkralar şikayete tabi olmadığından savcılık tarafından resen soruşturulmalıdır. Şikayet hakkı, dava zamanaşımı süresinde kullanılabilir. Şikayetten vazgeçme, ceza davasının düşmesi sonucunu doğurur.
Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belli bir süre geçtiği halde dava açılmamış veya dava açılmasına rağmen kanuni süre içinde sonuçlandırılmamış ise ceza davasının düşmesi sonucunu doğuran bir ceza hukuku kurumudur. Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçu yargılamalarında olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Aile Hukukundan Doğan Yükümlülüğün ihlali Suçunda Görevli Mahkeme
Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçu hakkında yargılama yapma görevi, asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.
