Sanık hakkında aynı fiil nedeniyle önceden verilmiş bir hüküm veya açılmış bir dava varsa, duruşma sona erdirilerek “davanın reddi” kararı verilir.

5721 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 223/1. maddesi, “Duruşmanın sona erdiği açıklandıktan sonra hüküm verilir.” hükmünü taşımaktadır. CMK 223/7. maddesinde yer alan “Aynı fiil nedeniyle, aynı sanık için önceden verilmiş bir hüküm veya açılmış bir dava varsa davanın reddine karar verilir” düzenlemesi davanın reddi hükmünün normatif dayanağını oluşturmaktadır.

Davanın reddi kararı, CMK 223/1 maddesinde bir hüküm (son karar) çeşidi olarak kabul edilmiştir. Davanın reddi kararı dışındaki hüküm çeşitleri şunlardır:

• Mahkumiyet kararı,
• Beraat kararı,
• Ceza verilmesine yer olmadığı,
• Güvenlik tedbirine hükmedilmesi kararı,
• Davanın düşmesi kararı.

Davanın Reddi Kararı Şartları

Davanın reddi kararı, “ne (non) bis in idem” ilkesini güvence altına almaktadır. “Ne (non) bis in idem” ilkesi, bir kişi hakkında aynı fiil nedeniyle birden fazla dava açılamaması veya hüküm verilememesidir. Uygulamada ceza mahkemeleri mükerrer davaların varlığı halinde davanın reddi hükmünü vermektedir. Mükerrer davadan bahsedilebilmesi için şu özelliklerin bir arada bulunması gerekir:

• Sanık hakkında açılan her bir davanın taraflarının aynı olması,
• Dava konusu suç tarihlerinin aynı olması,
• Dava konusu olayın aynı olması.

Yukarıdaki şartların varlığı halinde, aynı sanık için aynı fiil nedeniyle açılmış veya hüküm verilmiş mükerrer bir ceza davası söz konusu olacağından CMK m.223/7 gereği davanın reddine karar verilmelidir.

Mükerrer bir davadan bahsedebilmek için önceki davanın açılmış olması şarttır. Aynı fiil nedeniyle daha önce kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmesi, mükerrer kamu davası açılması şartının oluştuğunu göstermez. Çünkü, kovuşturmaya yer olmadığına dair karar soruşturma aşamasında savcılığın kamu davası açmamasını ifade eder. Ortada açılmış bir kamu davası olmadığından aynı fiil için sonradan açılan kamu davasında davanın reddi kararı verilemez.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi de 7. Ek Protokolün 4. maddesiyle “Aynı suçtan iki defa yargılanmama ve cezalandırılmama hakkı” başlığı altında mükerrer dava yoluyla yargılma yapılmasını hukuka aykırı kabul etmiştir. AİHS 7. Ek Protokol 4. maddenin ilgili bölümü şu şekildedir:

• “1. Hiç kimse; bir devletin ceza yargılaması usulüne ve yasaya uygun olarak kesin bir hükümle mahkum edildiği ya da beraat ettiği bir suçtan dolayı aynı devletin yargısal yetkisi altındaki yargılama usulleri çerçevesinde yeniden yargılanamaz veya mahkum edilemez.”