Basit dolandırıcılık suçu, failin hileli davranışlarla mağduru aldatarak, mağdurun zararına kendi yararına haksız menfaat temin etmesiyle oluşur. Basit dolandırıcılık suçunda da failin hileli davranışları belli oranda ağır, yoğun ve ustacadır. Fail hileli hareketleri öyle bir şekilde sergiler ki mağdurun hareketlerin doğruluğunu denetleme veya inceleme olanağı ortadan kalkar. Ancak, basit dolandırıcılık suçunda fail hileli hareketi karmaşıklaştıran araçlar kullanmadan dolandırıcılık teşkil eden fiilleri daha çok yeteneklerini kullanarak basit bir şekilde sergiler. Örneğin, fiilin basit dolandırıcılık suçu olarak kabul edilebilmesi için failin hileli hareketleri yaparken bilişim sistemlerini, dini duyguları, banka veya kredi kurumlarını araç olarak kullanmaması veya kendisini polis, savcı vb. bir kamu görevlisi olarak tanıtmaması gerekir. Çünkü bu fiillerin hileli hareket yapılırken kullanılması halinde TCK m.158’deki açık düzenleme nedeniyle nitelikli dolandırıcılık suçu oluşur.
Yargıtay uygulamasında göre basit dolandırıcılık suçu oluşturan fiillere bazı örnekler şu şekildedir:
• Şikayetçiyi aldatarak sanık A.’nın evli olduğu halde evli olduğunu söylemeden katılandan 13.000 TL’lik takı alması basit dolandırıcılık suçu oluşturur (Y15CD-K.2020/5049).
• Sanığın mağduru arayarak hesabına yanlış para yattığı, iade edilebilmesi için para yatırılması gerekiyor, diyerek mağdurdan toplam 990 TL para alarak geri ödememesi basit olandırıcılık suçu oluşturur (Y15CD-K.2020/10723).
• Kızkardeşinin kayıtlı olup olmadığını öğrenmek bahanesiyle mağdurun elindeki telefonu alarak rehbere baktıktan sonra “kız kardeşimi çağırmaya gidiyorum” diyerek olay yerinden ayrılarak geri dönmeyen sanığın fiili basit dolandırıcılık suçu teşkil eder (Y15CD-K.2020/10731).
• Çin’den telefon getirttiğini mağdura söyleyen ancak söz konusu cep telefonlarını getirmeyen sanığın, şikayetçiye parasını iade etmemesi, şikayetçiyi uzun süre oyalaması ve sonrasında aralamalarına cevap vermemesi basit dolandırıcılık suçunu oluşturur (Y15CD-K.2020/10725).
• Adres sorma bahanesiyle elindeki çakmağın altın olduğunu söyleyerek mağduru ikna eden ve çakmağı mağdura satan sanığın hareketleri, mağdurun kuyumcuya gitmesiyle çakmağın değersiz olduğunu öğrenmesi nedeniyle basit dolandırıcılık suçuna vücut verir (Y15CD-K.2020/10719).
• Köye gelerek köydeki şikayetçilerden, köye çocukları sınava hazırlamak için öğretmen geleceğini beyan ederek kitap satıyormuş gibi sipariş kayıt formu düzenleyip peşinat adı altında şikayetçilerden para alan sanığın fiili basit dolandırıcılık suçu olarak nitelendirilmelidir (Y11CD-K.2022/15572).
• Oto Galeri isimli iş yerini açıp, şikayetçilerin araçlarını satış bedellerinin cüzi bir kısmı peşin, geri kalan kısmı vadeli olarak satın alıp, satış yetkisi içerir vekaletnameler alan, daha sonra bu araçları üçüncü kişilere satan ve iş yerini kapatıp ortadan kaybolan sanığın fiil basit dolandırıcılık suçu teşkil eder (Y11CD-K.2023/4904).
• Sanığın tüm tanıkların beyanları ile de doğrulandığı gibi basit bir borç isteme ile değil avukat olduğu ve evleneceği hilesini kullanarak paraları aldığı anlaşıldığından basit dolandırıcılık suçu oluşmuştur (Y11CD-K.2023/5498).
• Tutuklu olarak yargılandığı Elmalı Ağır Ceza Mahkemesindeki dosyasında tahliyesini sağlayabileceği vaadiyle şikayetçiden para alan sanığın fiili basit dolandırıcılık suçu olarak değerlendirilmelidir (Y11CD-K.2023/1740).
• Sanıkların olay günü şikayetçiyi cep telefonundan arayarak kendilerini polis ve savcı olarak tanıttıktan sonra katılana, onun adıyla PKK’ya yardım edildiğini, bu durumdan kurtulabilmesi için yardımcı olması gerektiğini söyledikleri, şiakyetçinin de söylenenlere inanarak bildirilen banka hesabına 167.000,00 TL’yi yatırdığı olayda sanık basit dolandırıcılık suçunun cezasıyla cezalandırılmalıdır (Y11CD-K.2023/5291). (Not: 24.11.2016 tarihli 6763 sayılı Kanun’un 14. maddesiyle yapılan değişiklikle bu tür eylemler TCK m.158/1-L gereği nitelikli dolandırıcılık suçu olarak kabul edilmektedir.)
Basit dolandırıcılık suçunun cezası, TCK m.157’ye göre, bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezasıdır.
