amacıyla kendisine teslim edilen boş bir kağıdı anlaşmaya ve veriliş nedenine aykırı bir şekilde doldurulması ile meydana gelir (TCK m.209). Suçun konusu olan boş kağıt, alelade boş bir kağıt olabileceği gibi çek, bono (senet) vb. gibi bir kambiyo senedi de olabilir.

Açığa imzanın kötüye kullanılması suçu, “Kamu Güvenine Karşı Suçlar” bölümünde TCK m.209’da sahtecilik suçları arasında düzenlenmiştir.

Açığa Atılan İmzanın Kötüye Kullanılması Suçunun Unsurları

Açığa atılan imzanın kötüye kullanılması suçu, genel kastla işlenen şekli suçlardandır. Suçun iki şekli mevcuttur:

• Mağdurun kendi rızasıyla faile teslim ettiği kısmen veya tamamen boşa kağıda, senede (bono) veya çeke atılan imzanın kötüye kullanılması (TCK m.209/1),
• Mağdurun rızası dışında ve “hukuka aykırı ele geçirilen” kısmen veya tamamen boş kağıt, senet (bono) veya çekin doldurulması (TCK m.209/2).

Açığa atılan imzanın kötüye kullanılması suçunun unsurları suçun her şekli için ayrı ayrı aşağıda incelenmiştir.

Boşa Kağıda veya Senede Atılan İmzanın Kötüye Kullanılması Suçu ve Cezası (TCK 209/1)

Suçun bu halinde mağdur ile fail arasında temel bir ticari veya şahsi ilişki vardır. Mağdur, kendi rızasıyla, aradaki ilişkiye ve anlaşmaya uygun bir şekilde daha sonra doldurması için faile boş bir kağıt, senet veya çek vermektedir. Fail hukuka uygun bir şekilde teslim aldığı boş kağıdı, çeki, senedi aradaki anlaşmaya veya veriliş amacına aykırı bir şekilde doldurmaktadır.

Faile teslim edilen kağıdın kısmen veya tamamen boş olması mümkündür. Örneğin, sadece tarih kısmı boş bir senet üzerine aradaki anlaşmaya aykırı bir şekilde eski bir tarih atarak fazladan yasal faiz almaya çalışan kişi açığa imzanın kötüye kullanılması suçunu işlemiş olur.

Suçun konusu olan kağıdın faile teslim edildiği sırada hukuken geçerli olan bir belge olmaması gerekir. Eğer mağdur, faile hukuken geçerli olan bir belge vermişse ve fail bu belgede değişiklik veya tahrifat yapmışsa TCK m.209/2 gereği özel veya resmi belgede sahtecilik suçu meydana gelir. Örneğin, mağdurun miktar kısmını boş bıraktığı bir senet üzerine anlaşmaya aykırı yüksek bir miktar yazan fail açığa atılan imzanın kötüye kullanılması suçunu; senede yazılan miktarı tahrif eden fail, mesela 250 TL’nin yazıyla oynanarak 1250 TL yapılması halinde, resmi evrakta sahtecilik suçunu işlemiş olur.

Özellikle belirtelim ki; suçun bu şeklinin oluşması için, boş kağıda, çeke veya senede atılan imzanın mağdura ait gerçek imza olması ve mağdurun imzaladığı kağıdı kendi rızasıyla faile teslim etmesi gerekir. Örneğin, iki kişinin araba kiralama konusunda 5000 TL’ye anlaştığını ve kiraya veren kişinin kiracıdan 5000 TL’nin teminatı olarak açık senet (boş senet) aldığını varsayalım. Kiracının aracı süresinde kusursuz bir şekilde teslim etmesine rağmen açık senedin sonradan doldurulması suretiyle senet üstündeki alacak miktarının 10.000 TL yazılarak icra konması halinde TCK m.209/1’deki açığa atılan imzanın kötüye kullanılması suçu oluşur.

Açığa atılan imzanın kötüye kullanılması suçunun ispatı: Açığa atılan imzanın kötüye kullanıldığı yazılı delil ile ispatlanmalıdır. Tanık veya başkaca takdiri deliller açığa atılan imzanın kötüye kullanılması suçunda ispat aracı olarak kabul edilemez. Medeni usul hukukundaki istisnalar hariç (örneğin, belli akrabalık ilişkilerinin mevcudiyeti) açığa atılan imzanın kötüye kullanıldığını iddia eden kişi bu iddiasını yazılı bir delille ispatlamadığı müddetçe, sanık hakkında mahkumiyet kararı verilemez. Örneğin, boş bir senedi imzalayarak alacaklıya teminat olarak verdiğini iddia eden borçlu, senedi teminat olarak verdiğini yazılı bir delille ispatlamalıdır.

Açığa atılan imzanın kötüye kullanılması suçunun cezası; üç aydan bir yıla kadar hapis cezasıdır.

Boşa Kağıt veya Senedi Hukuka Aykırı Olarak Ele Geçirme ve Doldurma (TCK 209/2)

İmzalı ve kısmen veya tamamen boş bir kağıt, senet, çek vb. gibi bir evrakı hukuka aykırı bir şekilde ele geçirip hukuki netice doğuracak şekilde doldurmak; TCK md.209/2 gereği suçun konusu kağıdın niteliğine göre özel veya resmi evrakta sahtecilik suçuna vücut verir. Hukuka aykırı bir şekilde ele geçirdiği boş kağıdı dolduran fail, boşa kağıdın niteliğine göre TCK md.209/2 atfıyla, ya TCK m.204 gereği resmi evrakta sahtecilik suçu ya da özel evrakta sahtecilik suçu nedeniyle cezalandırılacaktır.

Özellikle belirtelim ki, açığa atılan imzanın kötüye kullanılması suçunun evrakta sahtecilik suçu olarak kabul edilen bu şeklinde, fail suçun konusu boşa kağıdı, çeki veya senedi mağdurun rızası dışında hukuka aykırı bir şekilde ele geçirmektedir. Hukuka aykırı bir şekilde ele geçirme fiiline ilişkin bazı örnekler şu şekildedir:

• Üzerinde adres ve borçlu bilgileri bulunan kısmen boş bir senedi sokakta tesadüfen bulmasına rağmen bu senedi doldurarak işleme koyan kişi, senedi hukuka aykırı bir şekilde ele geçirdiği için resmi belgede sahtecilik suçu nedeniyle cezalandırılır.
• Kendi alacağını tahsil etmesine rağmen alacaklı kısmı boş senedi doldurarak başka bir alacaklıya veren kişi ve senet alacaklısı gözüken kişi resmi evrakta sahtecilik suçunu işlemiş olur.
• Şirket müdürünü yanıltarak elinden kısmen boş ve imzalı bir kağıt alarak şirketten alacaklıymış gibi dolduran kişi özel evrakta sahtecilik hükümlerine göre cezalandırılır.
• Kiraya verenin imzaladığı ve kiracı kısmı boş kira sözleşmesini emlakçının kasasından alarak kendisini kiracı olarak yazan kişi özel evrakta sahtecilik suçunu işlemiş olur.
Hukuka aykırı bir şekilde ele geçirilen imzalı boş kağıdın hukuki sonuç doğuracak bir biçimde doldurulması halinde fail boşa kağıdın niteliğine göre özel veya resmi belgede sahtecilik suçu hükümlerine göre şu şekilde cezalandırılır:
• Resmi belgede sahtecilik suçu, resmi bir belgenin sahte olarak düzenlenmesi, başkalarını aldatacak şekilde değiştirilmesi veya kullanılması şeklindeki suçun basit haliyle işlenirse sanığa verilecek ceza 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasıdır (TCK m.204/1). Kamu görevlisinin görevinden kaynaklanan görevi kötüye kullanma suretiyle, resmi belgeyi sahte olarak düzenlemesi, değiştirmesi, kullanması halinde resmi evrakta sahtecilik suçunun cezası 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezasıdır (TCK m.204/2).
• Özel evrakta (belgede) sahtecilik suçunun cezası, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır. Kanun maddesinde belirlenen ceza tüm seçimlik hareketler için aynıdır. Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla özel belgede sahtecilik suçunun işlenmesi halinde faile verilecek cezada, cezanın yarısı oranında indirim yapılır (TCK m.211).

Hukuka aykırı ele geçirme olgusunun ispatı: Boş kağıdın veya senedin hukuka aykırı bir şekilde ele geçirildiği iddiası tanık dahil her türlü delil ile ispatlanabilir. Suçun bu şeklinde “yazılı delille ispat” kuralı geçerli değildir.

Adli Para Cezasına Çevirme, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Adli para cezası, işlenen bir suça karşılık hapis cezasıyla birlikte veya tek başına uygulanabilen bir yaptırım türüdür. Açığa atılan imzanın kötüye kullanılması suçu kapsamında hükmedilen hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması, denetim süresi içerisinde belli koşullar yerine getirildiğinde ceza kararının hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılması davanın düşmesine neden olan bir ceza muhakemesi kurumudur. Açığa atılan imzanın kötüye suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararı verilmesi mümkündür.

Cezanın ertelenmesi, mahkeme tarafından belirlenen cezanın cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. Açığa atılan imzanın kötüye suçu nedeniyle verilen hapis cezası hakkında cezanın ertelenmesi kararı verilmesi mümkündür.

Açığa Atılan İmzanın Kötüye Kullanılması Şikayet Süresi, Uzlaşma ve Zamanaşımı

Açığa atılan imzanın kötüye suçu, şikayete tabi suçlar arasında yer almaktadır. Şikayet başvurusu olmadan savcılık resen soruşturma açamaz. Şikayet süresi, mağdurun fiili öğrendiği tarihten itibaren 6 aydır. Örneğin, boş senedin icraya konması halinde, icra dairesi tarafından gönderilen ödeme emrinin borçluya tebliğ edildiği gün borçlunun 6 aylık şikayet süresi işlemeye başlar. Mağdurun süresinde şikayet etmemesi halinde şikayet hakkı ortadan kalkar. Şikayetten vazgeçme, kamu davasının düşmesi sonucunu doğurur.

Uzlaşma, suç isnadı altındaki şahıs ile suçun mağduru olan şahsın bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmasıdır. Açığa atılan imzanın kötüye suçu, uzlaşmaya tabi suçlar arasındadır. Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belli bir süre geçtiği halde dava açılmamış veya dava açılmasına rağmen kanuni süre içinde sonuçlandırılmamış ise ceza davasının düşmesi sonucunu doğuran bir ceza hukuku kurumudur. Açığa atılan imzanın kötüye suçu nedeniyle yapılan yargılamalarda olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.

Açığa Atılan İmzanın Kötüye Kullanılması Suçu Görevli Mahkeme

Açığa atılan imzanın kötüye suçu hakkında yargılama yapma görevi asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.

Açığa atılan imzanın kötüye suçunun, nitelikli dolandırıcılık suçu gibi ağır cezalık suçlarla birlikte işlenmesi halinde yargılama yapma görevi ağır ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.